Phân bò được biết đến là chất thải có chứa nhiều dưỡng chất tốt cho đất và cây trồng. Tuy nhiên, việc sử dụng phân bò tươi sẽ gây mất vệ sinh, ảnh hưởng tới sức khỏe và môi trường. Thay vào đó, phân bò ủ hoai sẽ là lựa chọn tối ưu, vừa an toàn vừa không chứa mầm bệnh gây hại cho cây trồng. Vậy cách ủ phân bò được thực hiện như thế nào?
Tại sao nên sử dụng phân bò ủ hoai trong trồng trọt?
Phân bò ủ hoai được tạo nên bởi quá trình xử lý phân bò tươi hoặc khô. Sau khi trải quá quá trình ủ hoai, phân bò sẽ trở nên mùn, không có mùi hôi và loại bỏ các mầm bệnh gây hại. Chính vì vậy, cách làm phân bò hoai mục nhận được sự quan tâm rất lớn của người chăn nuôi.
Phân bò hoai mang lại rất nhiều lợi ích cho đất và cây trồng. Trong phân bò có chứa đa dạng các dưỡng chất, giúp cây trồng phát triển tốt như nitơ, photpho, canxi, kali,… Bên cạnh đó, loại phân bón này còn được xử lý gần như các mầm bệnh nên khi sử dụng bón cho cây trồng sẽ hạn chế tình trạng thối rễ.
Đất trồng được bổ sung phân bò hoai cũng trở nên giàu dinh dưỡng, tơi xốp hơn. Các vi sinh vật có lợi trong phân bò hoai sẽ tiến hành phân giải các loại chất hữu cơ, phân bón hóa học còn tồn dư trong đất hiệu quả. Do đó, có thể sử dụng phân bò đã ủ hoai để cải tạo đất trồng sau một vài vụ canh tác.
Hơn nữa, sử dụng phân bò ủ hoai sẽ giúp giảm chi phí đầu tư phân bón hóa học. Người nông dân hoàn toàn có thể tận dụng nguồn phế thải trong chăn nuôi để làm phân bón vi sinh, vừa thân thiện với môi trường vừa an toàn cho sức khỏe.
Phương pháp ủ phân bò đơn giản
Có khá nhiều cách ủ phân bò được người nông dân áp dụng từ trước tới nay. Trong đó, các phương pháp ủ truyền thống được đánh giá nhanh, đơn giản và khá tiết kiệm. Theo đó, có 3 phương pháp ủ phân bò hoai truyền thống thường được sử dụng gồm: ủ nóng, ủ nguội và ủ nóng kết hợp ủ nguội.
Phương pháp ủ nóng
Với phương pháp ủ nóng sẽ cần thực hiện theo cách ủ phân bò bằng vôi. Phương pháp này sẽ mất khá nhiều thời gian ủ để đảm bảo phân bò trở nên hoai mục. Mọi người cần chất phân bò thành đống và giữ độ ẩm duy trì trong khoảng 60 – 70%. Quá trình thực bằng cách ủ kín, đảm bảo nhiệt độ khoảng 60 – 65 độ C trong suốt 60 – 80 ngày.
Sử dụng khoảng 1% vôi bội và 1% phân lân trộn đều cùng phân bò. Cứ một lớp phân bò tươi sẽ rải thêm một lớp vôi, lân và tưới nước. Lượng nước cần đảm bảo rỉ qua khe hở khi nắm chặt phân bò trong tay. Lặp lại quá trình này cho đến khi hết phân bò.
Sử dụng bạt đậy kín, tránh nắng mưa và đảm bảo duy trì nhiệt độ, độ ẩm phù hợp. Đồng thời, hạn chế mùi hôi của phân tỏa ra trong không khí. Thường xuyên kiểm tra để kịp thời xử lý khi phân quá khô hoặc quá ướt.
Phương pháp ủ nguội
So với ủ nóng các bước hướng dẫn cách ủ phân bò nguội đơn giản hơn rất nhiều. Tuy nhiên, phương pháp này sẽ tốn khá nhiều thời gian, cần có kỹ thuật và không thể tiêu diệt được hoàn toàn các mầm bệnh có trong phân bò sau khi ủ.
Mọi người chỉ cần chuẩn bị phân bò tươi hoặc khô, vỏ trấu, đất phủ. Bên cạnh đó, mọi người có thể sử dụng thêm các loại chất thải hữu cơ như rau củ, lá cây để chôn cùng phân. Phân bò sẽ được trộn đều với trấu cùng chất thải hữu cơ.
Nén chặt đống phân với chiều cao tối đa khoảng 2m và chiều dài 3m. Phủ kín đống phân bằng đất, đảm bảo tạo ra môi trường kỵ khí. Sau khoảng 6 – 12 tháng, phân bò sẽ trở nên hoai mục và có thể sử dụng.
Cách ủ phân bò này còn được biết đến với tên gọi khác là phương pháp ủ phân bò trong môi trường yếm khí. Mặc dù có thời gian ủ kéo dài nhưng chất lượng phân bò thành phẩm sẽ giàu dinh dưỡng hơn so với ủ nóng.
Phương pháp ủ nóng kết hợp ủ nguội
Ủ nóng kết hợp ủ ngoại là cách ủ hoai phân bò được áp dụng phổ biến hơn cả. Phương pháp này giúp rút ngắn thời gian hoai mục của phân so với ủ nguội nhưng vẫn sở hữu được các ưu điểm về chất lượng.
Cách thức thực hiện sẽ bao gồm tiến hành ủ nóng phân bò trong khoảng 6 – 7 ngày. Sau đó, tiến hành nén chặt phủ kín phân ủ nguội. Như vậy, vi sinh vật phát triển trong quá trình ủ nóng sẽ tiếp tục thúc đẩy nhanh quá trình phân hủy chất hữu cơ dù đã chuyển sang ủ nguội.
Với phương pháp ủ nóng kết hợp ủ nguội phân bò có thể sử dụng sau khoảng 60 – 90 ngày. Tuy nhiên, là phương pháp ủ thủ công, không sử dụng thêm nguyên liệu hỗ trợ nên phân bò sau thời gian ủ vẫn có thể còn mùi hôi, chưa hoai mục hết.
Cách ủ phân bò kết hợp với chế phẩm vi sinh
Cách ủ phân bò kết hợp với chế phẩm vi sinh là phương pháp mới rất được ưa chuộng hiện nay. Phương pháp này sở hữu những ưu điểm trong việc thúc đẩy nhanh quá trình hoai mục của phân và nâng cao chất lượng thành phẩm. Quá trình làm phân vi sinh từ phân bò trở nên đơn giản, hiệu quả hơn rất nhiều.
Ủ phân bò cùng nấm Trichoderma
Chế phẩm sinh học Trichoderma có chứa rất nhiều vi sinh vật có lợi, thúc đẩy nhanh quá trình xử lý rác thải, chất hữu cơ trong phân vật nuôi. Do đó, cách ủ phân hoai phân bò khô hay ướt với nấm Trichoderma đều rất hiệu quả.
Khi ủ phân bò với chế phẩm Trichoderma sẽ giúp loại bỏ mùi hôi, nấm bệnh của phân bò. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ thích hợp đối với việc ủ lượng phân bò ít và nhiệt độ luôn duy trì ở dưới 45 độ C. Ngoài ra, khi thực hiện ủ phân bò với nấm Trichoderma, mọi người cần chú ý một số vấn đề như:
- Đối với 1 gói nấm Trichoderma cần được sử dụng hết trong một lần. Nếu không sử dụng hết bạn cần bảo quản chế phẩm Trichoderma trong hộp kín, khô ráo. Nên sử dụng hết trong thời gian ngắn, tránh làm ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.
- Có thể áp dụng cách ủ phân bò với trấu cùng chế phẩm Trichoderma nhưng không được kết hợp cùng vôi. Bởi vôi sẽ là yếu tố tiêu diệt hết nấm Trichoderma. Ngoài ra, chỉ sử dụng kết hợp ủ Trichoderma với các thành phần nguyên liệu phù hợp theo hướng dẫn trên bao bì để đảm bảo hiệu quả tối ưu.
- Chỉ nên sử dụng chế phẩm Trichoderma khi ủ phân hữu cơ hoặc phân vi sinh,…
Ủ phân bò với chế phẩm EM
Bên cạnh nấm Trichoderma thì mọi người có thể áp dụng cách ủ phân bò cùng chế phẩm EM. Trong chế phẩm EM có chứa nhiều loại vi sinh vật có lợi không chỉ giúp phân bò hoai mục nhanh mà còn rất tốt đối với đất và cây trồng.
Cách ủ phân bò khô, ướt với chế phẩm EM sẽ rút ngắn được rất nhiều thời gian, tiết kiệm chi phí tối ưu. Một trong những chế phẩm EM được sử dụng phổ biến hơn cả phải kể đến EMZEO.
Men ủ phân bò EMZEO cùng mật rỉ đường, nước sạch và một số phế phẩm nông nghiệp khác như lá cây vỏ trấu,… sẽ là những nguyên vật liệu cần thiết để ủ hoai phân bò nhanh chóng. Theo đó, với 100kg phân bò, mọi người cần chuẩn bị 1 gói chế phẩm EMZEO (200gr), mật rỉ đường ( 1 lít), nước sạch (30 – 40 lít) và các phế phẩm nông nghiệp được băm nhỏ (50kg).
Trộn đều nước sạch, mật rỉ đường và chế phẩm EMZEO lại với nhau và để hỗn hợp nghỉ khoảng 30 phút. Trong thời gian đó, mọi người sẽ tiến hành trộn đều phân bò cùng phế phẩm nông nghiệp.
Tưới đều hỗn hợp chế phẩm EMZEO lên phân bò. Có thể bổ sung thêm nước để đảm bảo độ ẩm cần thiết. Sau cùng đậy kín đóng phân bằng bạt để che nắng mưa và giữ ẩm. Sau khoảng 30 – 45 ngày có thể đem đi sử dụng. Cách ủ phân bò trồng rau này vừa tiện lợi, vừa an toàn với môi trường.
Cách ủ phân bò kết hợp giữa nấm Trichoderma và chế phẩm EMZEO
Cách ủ phân bò nhanh nhất chính là kết hợp sử dụng giữa nấm Trichoderma và chế phẩm EMZEO. Áp dụng phương pháp ủ phân bò này sẽ rút ngắn thời gian chờ đợi và tiết kiệm đến 50% chi phí. Trong phân bò ủ hoai theo cách này còn chứa nhiều vi sinh vật có lợi giúp nâng cao chất lượng phân bón, không còn mùi hôi vô cùng an toàn và thân thiện với môi trường.
Nguyên liệu cần chuẩn bị sẽ bao gồm: phân bò 1500 kg, phế thải nông nghiệp khoảng 70 kg, chế phẩm EMZEO 3 gói 200gr, nấm Trichoderma 3 gói 200gr, cám gạo 3kg, mật rỉ đường 2 lít, nước sạch 50 lít, bạt che, dụng cụ đảo trộn.
Trộn đều hỗn hợp nấm Trichoderma, EMZEO, mật rỉ đường, cám gạo và nước sạch với nhau. Sau đó đảo trộn đều phân bò cùng phế phẩm nông nghiệp. Rải đều từng lớp phân bò và một lớp men ủ. Nên bổ sung thêm nước để đảm bảo duy trì độ ẩm thích hợp, không để hỗn hợp quá khô. Lặp lại đến khi hết phân bò.
Đậy kín đống phân bằng bạt che để tránh ruồi nhặng, nắng mưa và giữ kín khí.Sau khoảng 1 tháng, có thể sử dụng phân bò ủ hoai để bón cây. Cách ủ phân bò trồng lan thường được áp dụng theo phương pháp này để đảm bảo về chất lượng.
Lưu ý khi tiến hành ủ phân bò
Để đảm bảo cách ủ phân bò đạt hiệu quả và cho ra sản phẩm chất lượng tốt nhất, mọi người cần lưu ý một số yếu tố như:
- Lựa chọn vị trí ủ phân bò: Nên chọn vị trí khô ráo, thông thoáng và có diện tích rộng rãi. Như vậy khi tiến hành ủ phân bò sẽ không hậu ảnh hưởng đến sinh hoạt và việc đảo trộn, lấy phân đi sử dụng cũng tiện lợi hơn.
- Đậy kín phân trong quá trình ủ hoai: Phân bò ủ cần được đảm bảo độ kín khít, chống thấm nước và ánh nắng chiếu rọi. Điều này giúp giữ độ ẩm cho phân và hạn chế sự tấn công của côn trùng,…
- Duy trì độ ẩm phù hợp: Phân bò cần được đảm bảo về độ ẩm thích hợp nhằm đẩy nhanh quá trình làm hoai mục phân.
Trên đây là một số thông tin về cách ủ phân bò nhanh, đơn giản và hiệu quả. Bạn hoàn toàn có thể tự ủ phân bò hoai mục tại nhà với chế phẩm vi sinh để tiết kiệm chi phí, công sức và thời gian.
⫸ Xem thêm: Bí quyết “hô biến” phân bò tươi thành phân bón dinh dưỡng
